به گزارش سایت رسمی فوتبال برتر؛ در کشورهای مختلف بعضاً محدودیت تعداد و اندازه برای تبلیغات روی لباس ورزشی تیم‌ها وجود دارد. اتفاقی بر خلاف لیگ ایران که نظارت بر آن صورت نمی‌گیرد. فوتبال ایران کماکان از حق پخش تلویزیونی محروم است و تبلیغات محیطی در اختیار سازمان لیگ قرار دارد. برای درآمد روز مسابقه، فروش پیراهن، ترانسفر بازیکن و غیره تلاش چندانی در باشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد و همین مسأله باعث شده اصلی‌ترین فرصت درآمدزایی فعلی تیم‌های فوتبال، تبلیغات روی لباس‌ها باشد که البته درآمد آن برای تیم‌ها متفاوت و به شرایط خاص بستگی دارد.
در لیگ‌های معتبر اروپایی جذب منابع مالی از این طریق یکی از اصلی‌ترین محل‌های درآمدزایی باشگاه‌ها محسوب می‌شود و اکثر باشگاه‌ها سعی می‌کنند از بهترین اسپانسرهای ممکن با بهترین شرایط همکاری در جلوی پیراهن ستاره‌های خود استفاده کنند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد هر تولیدی لباس بابت تبلیغ نام خود در جلوی پیراهن، مبالغ گزافی را به این باشگاه‌ها اعطا می‌کند، اتفاقی که در لیگ برتر ایران مثل لیگ‌های معتبر اروپایی نیست و حتی بعضی وقت‌ها مشاهده شده باشگاه‌ها پولی را هم به شرکت‌های تولیدی لباس می‌دهند تا برای آنها پیراهن تولید کنند!
در سال گذشته نظریه اسپانیایی مارکا با انتشار گزارشی به بررسی همه قراردادهای اسپانسرینگ پیراهن باشگاه‌های اروپایی پرداخت. همه باشگاه های مطرح اروپایی یک اسپانسر اصلی (تولید کننده پیراهن) دارند، یک اسپانسر اصلی روی لباس دارند و برخی از آنها روی آستین خودشان هم اسپانسر جداگانه دارند. رئال مادرید در این زمینه از دیگر رقیبان اروپایی خودش جلوتر است، بارسلونا رده دوم لیست را در اختیار دارد و پاریسن ژرمن با اختلاف کم نسبت به منچسترسیتی سوم است. رئال مادرید از مجموع دو اسپانسر اصلی خود بیش از ۲۰۰ میلیون یورو درآمد دارد و این عدد برای بارسلونا با احتساب ۳ اسپانسر به چیزی نزدیک به ۱۹۰ میلیون یورو می‌رسد. تیم‌های دیگری مثل پاریس، سیتی، منچستر یونایتد، چلسی، آرسنال، بایرن مونیخ، یوونتوس و لیورپول هم با اختلافی کم نسبت به یکدیگر در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
در انگلیس باشگاه‌های لیگ برتری درآمد هنگفتی از اسپانسرها دارند و در این میان منچستریونایتد بیشترین پول را از اسپانسرهای کیت‌هایش دریافت می‌کند. منچستریونایتد با درآمد ۱۷۰ میلیون پوند از اسپانسرینگ پیراهن، بالاترین درآمد را در این حوزه دارد. منچستریونایتد در فصل ۲۰۲۵-۲۰۲۴ از سه منبع اصلی درآمد کسب می‌کند: ۹۰ میلیون پوند از قرارداد با آدیداس برای تولید پیراهن‌ها، ۶۰ میلیون پوند از اسپانسری قسمت جلوی پیراهن با اسنپ‌دراگون و ۲۰ میلیون پوند از DXC برای اسپانسری آستین‌ها. این میزان درآمد ۲۰ میلیون پوند بیشتر از درآمد منچسترسیتی با ۱۵۰ میلیون پوند است که شامل ۷۰ میلیون پوند از پوما، ۶۰ میلیون پوند از اتحاد و ۲۰ میلیون پوند از OKX می‌شود.
لیورپول با درآمد ۱۳۷ میلیون پوند از قراردادهایش با نایکی، استاندارد چارترد و اکسپدیا در رتبه سوم قرار دارد. آرسنال با درآمد ۱۲۵ میلیون پوند از نایکی، امارات و ویزیت رواندا در رتبه چهارم است. تاتنهام با ۱۱۰ میلیون پوند و نیوکاسل با ۷۲.۵ میلیون پوند در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بعد از اینها نوبت به چلسی می‌رسد که ۶۸ میلیون پوند از اسپانسرینگ پیراهن درآمد دارد. این مبلغ شامل ۶۰ میلیون پوند از نایکی و ۸ میلیون پوند از فیور برای اسپانسری آستین‌ها است. اما چلسی به دلیل عدم وجود اسپانسر در قسمت جلوی پیراهن، از درآمدهای بیشتری که سایر باشگاه‌ها به دست می‌آورند، بی‌بهره است و تنها باشگاه لیگ برتری است که پیراهنش بدون اسپانسر (در قسمت جلوی پیراهن) است.
چلسی ابتدای فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۴ را بدون اسپانسر پیراهن آغاز کرد و در سپتامبر قرارداد یک‌ساله ۴۰ میلیون پوندی با اینفینیت اثلیت امضا کرد. اما این قرارداد به دلیل قوانین لیگ برتر درباره تغییر اسپانسرهای پیراهن در طول فصل فسخ شد.
پس از چلسی، استون ویلا با ۳۹ میلیون پوند قرار دارد و اورتون و لستر با درآمد ۲۱.۵ میلیون پوندی و وستهام با ۲۱ میلیون پوند در رتبه‌های بعدی هستند. برایتون با ۱۷ میلیون پوند، کریستال پالاس و ولوز هر یک با ۱۶ میلیون پوند و فولام با ۱۵.۷۵ میلیون پوند در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در پایین‌ترین رتبه‌ها، ساوت‌همپتون با ۱۰.۲ میلیون پوند، برنتفورد با ۹.۵ میلیون پوند و ایپسویچ با ۶ میلیون پوند قرار دارند. ایپسویچ از این مبلغ ۱ میلیون پوند از آمبرو، ۱ میلیون پوند از هالو برای اسپانسری آستین‌ها و ۴ میلیون پوند از تبلیغ «اد شیران»، سرمایه‌گذار جدید و شخصیت محبوب باشگاه، کسب کرده است.
با این حال همچنان کمترین میزان دریافتی تیم‌های انگلیسی و همچنین بسیاری از تیم‌های رده‌های پایین لیگ‌های معتبر اروپایی، اختلاف معناداری با میزان درآمدهای تیم‌های مدعی ایرانی دارد و همین موضوع اختلاف در میزان حرفه‌ای بودن تیم‌های ایرانی را نشان می‌دهد.
در فوتبال اروپا، تیم‌ها عمدتاً برای اسپانسرینگ به مالکان خود وابسته نیستند و لزوماً شرکت‌های تجاری آنها را تبلیغ نمی‌کنند. برای نمونه باشگاه بایر لورکوزن هرچند متعلق به یک شرکت دارویی است اما برای تبلیغ جلوی پیراهن خود با یک شرکت بیمه به‌نام «بارمنیا» قرارداد همکاری امضاء کرده است. اگر هم باشگاهی وجود داشته باشد که به تبلیغ شرکت مادر خود بپردازد، در کنار آن سعی می‌کند با سایر شرکت‌ها قرارداد همکاری امضاء کند. یکی از این باشگاه‌ها وولفسبورگ است که هرچند شرکت خود، «فولکس واگن» را تبلیغ می‌کند اما در کنار آن با شرکت «لینگ‌لونگ تایر» هم قرارداد همکاری امضاء کرده است. موضوعی که در فوتبال ایران آن‌طور که باید و شاید به چشم نمی‌خورد.
تبلیغ روی پیراهن از اواخر دهه شصت در فوتبال ایران استارت خورد و در این مدت پرسپولیسی‌ها علاوه بر همکاری با شرکت‌های بزرگ داخلی، برندهای معتبر خارجی از جمله تویوتا، گلدستار، سامسونگ، آیوا، جیوردانو، ماری براون، پپسی، خودروسازی اوپل و آئودی را روی لباس خود تبلیغ کردند.
از معتبرترین برندهای خارجی تبلیغ شده روی لباس استقلال هم می‌توان به ال جی، آیوا، سامسونگ و شارپ اشاره کرد. با این حال سال‌های نسبتا زیادی است که دیگر خبری از تبلیغ شرکت‌های مطرح خارجی روی پیراهن سرخابی‌های پایتخت نیست.
در واقع آخرین همکاری پرسپولیس با یک برند مطرح خارجی (آئودی) مربوط به سال ۱۳۹۰ است و استقلال هم آخرین بار در سال ۱۳۹۴ یک اسپانسر مطرح بین‌المللی (سامسونگ) داشت.
از نکات جالب توجه برخی از باشگاه‌های به اصطلاح خصولتی در فوتبال کشورمان، تلاش نکردن در جهت جذب اسپانسر است. شاید اعتقاد دارند در صورت جذب اسپانسر در سال‌های بعد مجبور به تلاش بیشتر برای افزایش درآمد می‌شوند؛ پس آرامش در تلاش نکردن و آماده خوری از بودجه مالک باشگاه است. در این ماجرا تیم‌های گل گهر سیرجان، فولاد خوزستان و مس رفسنجان سرآمد هستند چون بیشتر به تبلیغ شرکت و صنعت خود می‌پردازند. هر سه این باشگاه‌ها در چند فصل گذشته و همچنین در فصل اخیر با اسپانسر خاصی به توافق برای همکاری نرسیدند و نام قرار گرفته در جلوی پیراهن آنها به محصولات شرکت‌هایشان اشاره دارد.
سپاهان و آلومینیوم هم با افت محسوس تبلیغات در میان رفع تکلیفی‌ها و اسپانسرهای رانتی قرار دارند. در میان تیم‌های صنعتی تیم‌های چادرملو، ذوب آهن، آلومینیوم اراک، سپاهان و استقلال خوزستان علاوه بر تبلیغ شرکت خود و شرکت‌های هم خانواده که می‌توان از آن به اصطلاح و به عنوان اسپانسرهای رانتی نام برد تلاشی برای جذب اسپانسرهای بیرونی هم داشته‌اند اما نسبت به گذشته سپاهان اصفهان و آلومینیوم اراک افت بسیار محسوسی را تجربه می‌کنند.
در بین سایر تیم‌ها پرسپولیس با دو اسپانسر اصلی که البته با یکی از آنها مشارکت در فروش دارد به همراه خیبر خرم آباد شاگرد اول تیم‌ها در جذب اسپانسر تبلیغات لباس بوده‌اند. هوادار هم با جذب یک اسپانسر ناکام نبوده است.
بر اساس اعلام باشگاه پرسپولیس در سامانه افشای بورس، اسپانسر جدید سرخپوشان که جایگزین یک شرکت اپراتور تلفن همراه شده برای یک فصل به عنوان حامی مالی این باشگاه فعالیت خود را خواهد داشت و برای فصل جدید لیگ برتر مبلغ ۱۵۰ تا ۱۶۵ میلیارد تومان به باشگاه پرسپولیس پرداخت خواهد کرد.
این درحالی است که فصل گذشته اپراتور تلفن همراه ۱۱۰ میلیارد برای اسپانسری به پرسپولیس پرداخت می‌کرد. باشگاه پرسپولیس همچنین برای قسمت‌های دیگر پیراهن خود با سایر شرکت‌های اقتصادی قرارداد امضا کرده و درویش از بقیه فضاهای پیراهن، شورت ورزشی و حتی جوراب تیم با تبلیغات و جذب اسپانسر به مبلغ ۱۵۰ میلیارد دیگر استفاده و درآمدزایی داشته است و کل مبلغ درآمدزایی از لباس را به ۳۰۰ میلیارد رسانده که این میزان درآمدزایی از تمام تیم‌های دیگر لیگ برتری بیشتر است و بدین ترتیب پرسپولیس رکورددار درآمدزایی از پیراهن یا به صورت کلی تبلیغات از لباس‌های مسابقه تیمش در لیگ برتر ایران شده است. نکته جالب اینکه با توجه به سقف بودجه ۳۲۵ میلیاردی لیگ برتر برای فصل حاضر، درویش بخش عمده هزینه‌های تیمش را از محل درآمد اسپانسرهایش به دست آورده و بدین ترتیب کمک شایانی به مالکیت جدید باشگاه پرسپولیس هم شده است.
باشگاه استقلال هم بعد چند مدت همکاری با یک شرکت اپراتور تلفن همراه، در حال حاضر ترجیح داده به تبلیغ شرکت مالکان خود بپردازد و هلدینگ خلیج فارس را تبلیغ کند.
طبق آخرین آمارها و به طور تقریبی درآمد سایر تیم‌های لیگ برتری از اسپانسر روی پیراهن مبلغی کمتر از ۴۰ میلیارد تومان است اما چند باشگاه از جمله تراکتور موفق شده‌اند به دلیل دارا بودن هواداران بسیار زیاد و برخورداری از پایگاه اجتماعی، قراردادهای سودآورتری را ببندند.
تولیدی‌های لباس هم نقش زیادی در درآمدزایی تیم‌های فوتبال دارند اما در ایران این موضوع زیاد به چشم نمی‌آید. در سال‌های دور تیم‌های فوتبال ایران برای تهیه البسه خود با برندهایی مثل حصاری، جورابان، نهنگی، عقیلی، شکاری، دایی و… همکاری داشتند اما از دهه ۸۰ پای برندهای خارجی هم به عنوان اسپانسر لباس به لیگ برتر ایران باز شد.
مهمترین شرکتی که تا مدت زیادی توانست بازار ایران تحت کنترل خود بگیرد شرکت آلمانی آل‌اشپورت بود و شرکت‌هایی مثل جوما (اسپانیا) و جیووا (ایتالیا) هم با برخی تیم‌های داخلی قرارداد همکاری منعقد کردند. در ادامه برخی برندهای چینی از جمله لی نینگ و ۳۶۱ هم به عنوان اسپانسر تیم‌های ایرانی انتخاب شدند. البته در مقطعی تیم تراکتور با البسه برند مطرح آدیداس در مسابقات حاضر می‌شد اما قراردادی در این خصوص بسته نشده بود و نام تراکتور در بین تیم‌های تحت قرارداد با این شرکت آلمانی قرار نداشت.
اما برندهای خارجی تولیدکننده لباس هم به تدریج به همکاری خود با تیم‌های لیگ برتری ایران پایان دادند به گونه‌ای که یکی دو فصلی می‌شود هیچکدام از تیم‌های داخلی با برندهای خارجی همکاری ندارند و آل اشپورت هم بعد از سال‌ها یکه‌تازی در بازار ایران ترجیح داده به فعالیت خود در لیگ برتر خاتمه دهد.
اما از نکات تاسف بار تبلیغات لباسِ تیم‌های لیگ برتری، عدم نظارت سازمان لیگ و عدم رعایت دستورالعمل‌های مربوطه است. به طوری که علاوه بر سایزها و رنگ‌های مختلف که در این تبلیغات استفاده شده، ناخوانا بودن و در برخی موارد تبدیل شدنِ پیراهن به دفتر مشق محصلین از بی سلیقه بودن مسئولان این قسمت‌ها به شدت چشم را آزار می‌دهد.
در مجموع و با تمام این اوصاف باید گفت فوتبال ایران از حیث تبلیغات روی پیراهن وضعیت خوبی را تجربه نمی‌کند. چه در بعد اندازه و طرح و تعداد تبلیغات و چه در بعد تنوع و درآمدزایی.
