کشورهایی مانند کیپ ورد، ازبکستان و اردن برای نخستین بار به جام جهانی صعود کردهاند. قطر هم بعد از میزبانی در سال ۲۰۲۲، برای اولین بار به صورت واقعی و شایسته به رقابتها راه یافته است. این حضور تیمهای تازهوارد نشان میدهد جام جهانی ۲۰۲۶ بسیار متفاوتتر از ۲۲ دوره قبلی خود خواهد بود و این تغییرات، هم فرصت و هم چالش به همراه دارند.
ساختار جدید جام جهانی: از ۳۲ به ۴۸ تیم
از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۲۲، هر جام جهانی با حضور ۳۲ تیم برگزار میشد: فرمت ساده، منظم و منطقی. اما این بار، ۴۸ تیم در رقابت خواهند بود؛ فرمت جدیدی که نه ساده است و نه منظم. در مرحله نخست جام جهانی ۲۰۲۶، ۷۲ مسابقه در ۱۲ گروه و طی ۱۶ روز برگزار میشود و تنها ۱۶ تیم حذف خواهند شد. علاوه بر دو تیم برتر هر گروه، هشت تیم سوم برتر هم به مرحله حذفی صعود میکنند. در دورههای گذشته، سه امتیاز اغلب برای سوم شدن کافی بود، بنابراین ممکن است تیمی حتی بدون برد در سه بازی خود، به مرحله بعدی صعود کند.
این فرمت نه چندان رضایتبخش است و نه راحت. ۳۲ تیم به نظر بهتر و منطقیتر میآمد، اما شاید این فرمت ۴۸ تیمی آنقدر پیچیده شود که طرح ۶۴ تیمی جام جهانی ۲۰۳۰ که توسط رئیس فیفا، جیانی اینفانتینو پیشنهاد شده، ترجیح داده شود.
فرصت برای تیمهای کمتر شناختهشده
مزیت فرمت ۴۸ تیمی، گستردهتر شدن شانس صعود برای کشورهایی است که در تاریخ فوتبال موفقیت زیادی نداشتهاند. جام جهانی قرار است یک مسابقه جهانی باشد، بنابراین هرچه نماینده بیشتری از مناطق مختلف دنیا حضور داشته باشند، جذابتر خواهد بود. حضور تیمهای جدید، داستانهای تازه و امید تازهای برای مردم آن کشورها به همراه دارد. اما نگرانی دیگر این است که تیمهای تازهوارد کیفیت پایینی داشته باشند و منجر به مسابقات یکطرفه و کمهیجان شوند.
تازهواردان جام جهانی ۲۰۲۶
کیپ ورد با جمعیتی کمی بیش از ۵۰۰ هزار نفر، دومین تیم کوچک تاریخ جام جهانی است. آنها تنها در دهه گذشته توانستهاند برای جام ملتهای آفریقا خود را آماده کنند و اولین حضورشان در مرحله مقدماتی جام جهانی به ۲۰۰۲ بازمیگردد. دیگر تیم اردن است که اولین حضور خود در جام ملتهای آسیا را در سال ۲۰۰۴ تجربه کرد. رنکینگ تیمهایی که صعودشان قطعی شده، به ترتیب به این شکل است:
اردن: ۶۶
ازبکستان: ۵۵
قطر: ۵۲
کیپورد: ۷۱
و رنکینگ تیمهایی که امکان صعود آنها وجود دارد، به ترتیب:
سورینام: ۱۲۶
کالدونیای نو: ۱۵۰
آیا تیمهای تازهوارد موفق خواهند بود؟
حتی اگر این تیمها رتبه پایینی داشته باشند، به معنای پیروزی آسان برای رقبایشان نیست. برای نمونه چند مثال از دیگر رقابتها وجود دارد که این نظریه را تقویت میکند: جام جهانی زنان ۲۰۲۳، که از ۲۴ به ۳۲ تیم افزایش یافته بود و هشت تیم تازهوارد داشت. لیگ قهرمانان اروپا، جایی که تیمهای تازهوارد مانند استون ویلا و برست موفقیتهای غیرمنتظره داشتند. یورو ۲۰۱۶، با حضور تیمهایی مانند آلبانی، ایسلند و ولز که عملکرد قابل توجهی داشتند. در گذشته، تیمهای تازهوارد میتوانستند حتی قهرمانان را شگفتزده کنند، مث نیجریه در جام جهانی ۱۹۹۴.
قدرت تیمهای سنتی تضمینکننده برتری نیست
در جام جهانی، همیشه تیمهایی هستند که ممکن است نتایج ضعیفی بگیرند، حتی اگر قدرتهای سنتی باشند. مثلاً مصر، هفت بار قهرمان آفریقا، در جام جهانی ۲۰۱۸ هر سه بازی خود را باخت. در جام جهانی ۲۰۲۲، مکزیک، آلمان، بلژیک و اروگوئه هم پس از مرحله گروهی حذف شدند، در حالی که معمولاً انتظار میرفت حداقل به مرحله یکچهارم نهایی برسند.
نکته مهم: تیمهای تازهوارد امروزی، متفاوت از گذشته
اردن در فینال آخرین دوره جام ملتهای آسیا حضور داشت. ازبکستان دارای بازیکنان جوان و هیجانانگیز است. کیپ ورد با روحیه تیمی بالا توانسته در سالهای اخیر بر حریفان بزرگتر غلبه کند. این تیمها اکنون آمادهاند تا داستانهای جذابی خلق کنند.
جام جهانی بهعنوان منبع داستانهای افسانهای
در حالی که فوتبال باشگاهی به ویژه لیگ قهرمانان اروپا محبوبیت زیادی دارد، جام جهانی همچنان میتواند منبع داستانهای بزرگ باشد. حضور تیمهای کوچک در مراحل ابتدایی میتواند باعث شگفتیها و لحظات بهیادماندنی شود. برای مثال تصور کنید: کیپ ورد پرتغال را که مستعمره سابق این کشور بوده، شکست دهد. اردن مردم خود را پس از سالها سختی خوشحال کند. کوزوو که تنها از سال ۲۰۱۶ وارد رقابتهای بینالمللی شده، در جام جهانی حاضر شود. جام جهانی باید درباره داستانهای بزرگ باشد، و تیمهای تازهوارد میتوانند این داستانها را خلق کنند.
بیاید به شگفتیسازی امیدوار باشیم
اگرچه برخی ممکن است تیمهای تازهوارد را ضعیف و کمارزش بدانند، اما این حضور میتواند رنگ و بوی تازهای به مسابقات ببخشد. این تیمها نه تنها میتوانند شگفتیآفرینی کنند، بلکه فرصتهای جدیدی برای فوتبال و مخاطبان آن ایجاد خواهند کرد. جام جهانی ۲۰۲۶، فراتر از رقابت برای قهرمانی، فرصتی برای داستانهای بزرگ و خاطرهانگیز است.