با پایان دور گروهی یورو ۲۰۲۴ می‌توان مسابقات این مرحله را به طور جزئی تحلیل کرد.

به گزارش سایت رسمی فوتبال برتر؛ مرحله گروهی رقابت‌های یورو ۲۰۲۴ با جذابیت بالایی همراه بود.

۲۴ تیم برتر قاره سبز، برای ۱۲ روز جذاب‌ترین رقابت‌های فوتبال و خاطره‌ها را برای عاشقان مستطیل سبز رقم زدند و حالا به روزهای دراماتیک و جذاب جام در مرحله حذفی نزدیک می‌شویم. اما پیش از آغاز مرحله حذفی، بد نیست به شاخصه‌های فنی و آماری مرحله گروهی یورو ۲۰۲۴ نگاهی بیاندازیم.

هر کشور چطور خلق موقعیت می‌کند؟

با توجه به محدودیت زمان و بازیکنان، فرآیند بازی‌سازی در فوتبال ملی می‌تواند بسیار سخت، دردسرساز و مبتنی بر ایده‌های آنی و زیرکانه باشد. با این حال، می‌توان الگوهای هجومی خاصی را در تیم‌ها با نگاه به سبک خلق موقعیت آن‌ها مشاهده کرد. برای مثال، تیم ملی اسپانیا در مناطق کناری زمین بسیار خطرناک بوده است. حضور نیکو ویلیامز لب خط در سمت چپ با حمایت مارک کوکوریا و از طرفی حضور موثر لامین یامال در نیم‌فضای سمت راست، برای خلق موقعیت اسپانیایی‌ها موثر بود و این موضوع را می‌تواند در تصویر زیر مشاهده کرد. (منطقه خلق موقعیت ۱۶ تیم باقی مانده در جام)

برخلاف اسپانیا، تیم‌هایی مثل فرانسه و دانمارک شیوه نفوذ به محوطه جریمه در نیم‌فضاها و ارسال پاس کات‌بک به مناطق میانی محوطه جریمه برای خلق موقعیت را در پیش گرفتند. فرانسوی‌ها با خلق موقعیت از طریق ۹ پاس کات‌بک، بیش از هر تیم دیگری در جام از این روش برای رقبا خطرساز بودند اما نتوانستند گلی را به ثمر برسانند. حضور عثمان دمبله در سمت راست خط حمله اتفاقی موثر برای افزایش میزان خلق موقعیت فرانسه با این روش در یک‌سوم دفاعی رقبا بود.

تیم میزبان جام یعنی آلمان، بیش‌تر بار خلق موقعیت خود را روی دوش ارسال‌های خارج از محوطه جریمه گذاشت. با وجود حضور دو بازیکن پست ۱۰ یعنی فلوریان ویرتز و جمال موسیالا به عنوان بازیکنان کناری، ژرمن‌ها توانسته‌اند موقعیت‌های زیادی را از کانال‌های کناری خلق کنند. با ۵۵ ارسال، تیم آلمان سومین تیم از لحاظ تعداد ارسال در جریان بازی جام بوده و بیش‌تر این ارسال‌ها، سهم دو دفاع کناری تیم یعنی یوشوا کیمیش و ماکسیمیلیان میتلشتات بوده است. نمونه موفق این ارسال‌ها، سانتر تماشایی داوید رائوم برای نیکلاس فولکروگ در لحظات پایانی رقابت با سوئیس بود که منجر به صدرنشینی آلمان شد. 

سمفونی گل‌های عجیب

در این جام باید دو اتفاق خاص و ویژه را بررسی کرد. اول اینکه چرا تعداد گل‌به‌‌خودی‌های جام تا این اندازه افزایش یافته است؟ تا این‌جای جام هفت بار بازیکنان یورو دروازه خودی را باز کردند که رکورد آن از دوره قبلی مسابقات با ۶ گل‌به‌خودی در دور گروهی عبور می‌کند. این در حالیست که از دوره ۱۹۷۶ تا ۲۰۱۲ تنها شش گل به خودی در تاریخ یورو به ثمر رسیده بود که حتی نسبت به برگزاری مسابقات با تعداد تیم‌های کم‌تر نیز رقم قابل توجهیست. این گل‌ها در این جام کلکسیونی از بدشانسی بازیکنان تا اشتباهات فاجعه‌بار مانند پاس غیرمسئولانه سمت آکایدین به دروازه‌بان ترکیه یعنی آلتای باییندیر را مشاهده کرده‌ایم؛ گلی که انتظار داریم به جای بالاترین سطح فوتبال ملی آن را در رقابت‌های محلی فوتبال ببینیم.

سوال این‌جاست که چرا تعداد گل‌های به‌خودی در این جام انقدر زیاد است؟ شاید فقدان انسجام تیمی یا تفاوت کیفیت تیم‌ها در فوتبال ملی دلیل این اتفاق باشد اما در نهایت این جام را باید «جام گل‌به‌خودی» نام‌گذاری کرد.

دومین مسئله این است که در این جام گل‌های زیادی با امید گل نه چندان بالا به ثمر رسیده. در این جام تا این‌جا ۱۵ گل از پشت محوطه جریمه زده شده که بیش از ۱۳ گل خارج از محوطه در کل جام جهانی ۲۰۲۲ است. با به ثمر رسیدن ۱۹ درصد از ۸۱ گل جام از پشت محوطه جرینع، رکورد مسابقات از سال ۱۹۹۲ تاکنون شکسته شده است. شوت‌هایی از نیکولای استانکیو ستاره رومانی، آردا گولر از ترکیه، مورتن هیولمند از دانمارک و ژردان شاکیری از سوئیس توجهات را به خود جلب کردند اما چرا تعداد این گل‌ها در این دوره از مسابقات افزایش پیدا کرده است؟

بیش از آنکه این موضوع نتیجه تلاش‌های بیش‌تر بازیکنان برای شوت‌زنی از پشت محوطه جریمه باشد، نتیجه به ثمر نشستن شوت‌های بازیکنان برای گلزنی از پشت محوطه جریمه است. در این دوره از یورو، ۳۹ درصد شوت‌های جام از پشت محوطه جریمه زده شده در حالی که در دوره گذشته، ۳۷ درصد شوت‌ها از پشت محوطه جریمه اقدام شده بود که در گلزنی با دقت پایین‌تری همراه بود. اسلوونی با ۵۴ درصد شوت پشت محوطه بیش‌ترین میزان شوت پشت محوطه و گرجستان با ۱۹ درصد، کم‌ترین میزان از این حیث را ثبت کرده‌اند. 

لحظات دراماتیک ابتدا و انتهای مسابقات

به جز بازی‌های کسل‌کننده و نه‌چندان جذاب گروه C، به طور کلی مرحله گروهی این دوره از مسابقات خاطرات جذاب و دراماتیکی را برای هواداران فوتبال رقم زده است. گل‌های حساس در لحظات ابتدایی و انتهایی هر مسابقه مرحله گروهی، بیش از آنچه در جریان بازی اتفاق افتاده به یاد هواداران فوتبال خواهد ماند. تا این‌جای جام، دو گل از سه گل سریع تاریخ جام ملت‌های اروپا در این دوره از مسابقات به ثمر رسیده است؛ گل ثانیه ۷۳ یوری تیلمانس برای بلژیک مقابل رومانی و رکورد تاریخ مسابقات یعنی گل ثانیه ۲۳ ندیم بایرامی برای آلبانی مقابل ایتالیا. اگر به آمار توجه کنیم، متوجه میزان تعداد بالای گل در سی دقیقه ابتدایی هر بازی می‌شویم که باعث شکسته شدن یخ بازی و تلاش تیم بازنده برای جبران برتری حریف می‌شود.

نکته جالب اینکه تنها در سی دقیقه ابتدایی مسابقات، تیم‌ها گل‌های بیش‌تری به نسبت امید گل خلق شده خود به ثمر رسانده‌اند. رنگ آبی نشان‌دهنده امید گل خلق شده در هر ۱۵ دقیقه و رنگ قرمز نشان‌دهنده تعداد گل‌هاست. این نمودار، به خوبی می‌تواند دلیل جذابیت بالای برخی بازی‌ها پس از گل زودهنگام تیم‌ها در سی دقیقه ابتدایی مسابقات را نشان دهد.

همانطور که در نمودارها مشخص است، سهم بیش‌تر گل‌ها در دقایق پایانی مسابقات رقم خورده. در این دوره ۱۰ گل پس از دقیقه ۹۰ بازی زده شده که بیش‌ترین میزان گل در وقت‌های اضافی پس از آغاز مراحل گروهی در مسابقات یورو از سال ۱۹۸۰ است. رکورد دیگری که در این جام به ثبت رسید، دیرترین گل در وقت‌های قانونی یک بازی با گل پیروزی‌بخش مجارستان مقابل اسکاتلند در دقیقه ۹۹ و ۳۲ ثانیه بود. ۲۴ ساعت بعد، ماتیا زاکانی مهاجم ایتالیا با ثبت دیرترین گل کشورش در تاریخ یورو، تیمش را در مسابقات حفظ کرد. مشخصاً گل‌های زیادی در میانه بازی نیز به ثمر رسیده اما نکته کلیدی مرحله گروهی را همچنان می‌توان گل‌های دراماتیک در ابتدا و انتهای هر مسابقه معرفی کرد.

در این جام بازیکنانی بودند که سخت برای گلزنی تلاش کردند اما نتوانستند با گل‌های خود به کشورشان کمک کنند. کریستیانو رونالدو حتی با وجود ناکامی در گلزنی توجهات زیادی را در این جام به خود جلب کرد؛ او برای اولین بار در مرحله گروهی یک تورنمنت ملی موفق به گلزنی نشد و با ۱۲ شوت بدون گل، بیش‌ترین تلاش ناکام در تاریخ مرحله گروهی مسابقات را به نام خودش ثبت کرد.

این آمار همچنین بدین معناست که رونالدو در هفت بازی قبلی خود برای تیمش در یورو و جام جهانی، موفق به گلزنی نشده است که طولانی‌ترین روند بدون گل او در تورنمنت‌های معتبر محسوب می‌شود. پس از رونالدو، روملو لوکاکو در رده دوم مهاجمان ناکام این جام با ۱۰ شوت بدون گل قرار دارد‌. او که با میانگین ۰.۷۴ گل در بازی‌های ملی خود بهترین آمار را بین بازیکنان جام داشت، با هفت شوت در چارچوب و صفر گل زده عجیب‌ترین آمار را بین مهاجمان جام ثبت کرده است. البته که این مهاجم، سه بار در جام برای تیمش گلزنی کرد که هر سه گل، توسط کمک‌داور ویدیویی رد شد. شاید دیدار مرحله یک هشتم نهایی مقابل فرانسه مدعی، آخرین فرصت لوکاکو برای ثبت کردن نامش بین گلزنان یورو ۲۰۲۴ باشد.

ریتم فوق‌العاده اتریش

درست همان‌طور که ایجاد الگوهای هجومی در تورنمنت‌های ملی دشوار است، رسیدن به یک سبک پرس موثر و کارآمد نیز در مسابقات باشگاهی راحت‌تر از تیم‌های ملی به نظر می‌رسد. حتی تیم‌های قدرتمند ملی نیز پس از دادن مالکیت توپ به حریفان سعی می‌کنند به جای پرس، دفاع را از میانه زمین در پیش بگیرند. این کار برای سرمربیانی که در مدت زمان کوتاه با بازیکنان خود تمرین می‌کنند بسیار راحت‌تر از ترغیب تیم به بازی ریسکی و پرس از بالاست؛ مگر اینکه اسم این سرمربی، رالف رانگنیک باشد!

سرمربی آلمانی اتریش با سبک بازی مشخص که هویت فنی اوست و در تیم‌های فوتبالی ردبول نیز اجرا می‌شود، تیم ملی اتریش را بیش از هر تیم دیگری در این جام شبیه به یک تیم باشگاهی با هویت مشخص هنگام مالکیت خودی و حریف کرده است. تمام تیم‌های رانگنیک به جز دوره موقت حضور روی نیمکت منچستریونایتد، آمار بالایی از حیث پرس از جلو دارند و بر اساس شاخص PPDA (میزان تعداد پاس حریف به ازای هر کنش دفاعی تیم) پس از آلمان دومین تیم مرحله گروهی از حیث فشار پرس بوده‌اند. 

پسران رانگنیک ترسی از فشار گذاشتن روی حریف در زمان مالکیت برای عقب نگه داشتن خط دفاعی رقبا ندارند. آخرین خط دفاعی اتریش ۳۵ متر از دروازه خودی فاصله دارد که دومین تیم برتر جام در این شاخصه هستند. همچنین این تیم ۱۵ بار در یک‌سوم دفاعی حریف موفق به توپگیری شده و این آمارها، در نهایت به اتریش برای یک صدرنشینی غیرمنتظره در گروهی که هلند، فرانسه و لهستان حضور داشتند کمک کرد. مطمئناً اتریش در مرحله حذفی نیز هواداران فوتبال را سرگرم می‌کند و دیدار آن‌ها مقابل ترکیه در یک هشتم نهایی، می‌تواند از جذاب‌ترین رقابت‌های مرحله حذفی باشد.

ارزش‌های دفاع سه نفره

آرایش تیم‌ها که پیش از مسابقات در گرافیک‌های تلویزیونی مشخص می‌شود، می‌تواند کاملاً با آن چیزی که درون زمین پیاده می‌‌شود تفاوت داشته باشد. در فوتبال امروز تغییرات زیادی در آرایش تیم‌ها در حین مالکیت خودی و حریف و با تغییر نتیجه رخ می‌دهد. با این حال اگر به ترکیب موردعلاقه مربیان برای شروع بازی‌ها نگاه کنیم، متوجه حکمرانی سیستم ۱-۳-۲-۴ در این جام می‌شویم و پس از این سیستم، تیم‌های زیادی از خط دفاعی سه نفره در زمین استفاده کرده‌اند.

همچنین تیم‌هایی مثل آلمان، کرواسی و اتریش شاید روی کاغذ با چهار دفاع بازی کنند اما به وضوح می‌توان در بازی مشاهده کرد که یکی از هافبک‌های این تیم‌ها (تونی کروس، متئو کواچیچ و نیکولاس زایوالد) در خط دفاعی قرار می‌گیرند تا با ایجاد برتری عددی به بازی‌سازی و خلق موقعیت در یک‌سوم دفاعی رقبا کمک کنند. 

این شیوه از بازی‌سازی، شیوه موردعلاقه تیم‌های بزرگ جام برای خلق موقعیت در برابر تیم‌هایی بوده است که با دفاع از میانه زمین علاقه‌ای به پرس از جلو نداشتند. تیم‌هایی مانند ایتالیا و بلژیک نیز به جای استفاده از یک بازیکن خط میانی در خط دفاع سه نفره، به یکی از مدافعین کناری خود اجازه نفوذ می‌دهند تا سیستم ۱-۴-۲-۳ هنگام مالکیت توپ شکل بگیرد. موارد کمی در این جام بوده که تیم‌ها پرس سنگین و از بالا را در دستور کار قرار دهند و تیم‌ها برای رسیدن به یک‌سوم دفاعی حریف، شیوه بازی محتاطانه و مطمئنی را در نظر گرفته‌اند که بازی‌سازی با ۳ دفاع، نقشی کلیدی در این سیستم دارد.