به بهانه درگذشت داریوش مصطفوی؛ مرور کارنامه مرد همهکاره فوتبال ایران
اختصاصی/ شب گذشته، فوتبال ایران یکی از چهرههای تأثیرگذارش را از دست داد. داریوش مصطفوی، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال، مدیرعامل سابق پرسپولیس و بازیکن اسبق تیمهای استقلال و پرسپولیس، در سن ۸۱ سالگی چشم از جهان فروبست.
به گزارش سایت رسمی فوتبال برتر؛ شب گذشته، فوتبال ایران یکی از چهرههای تأثیرگذارش را از دست داد. «داریوش مصطفوی»، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال، مدیرعامل سابق پرسپولیس و بازیکن اسبق تیمهای استقلال و پرسپولیس، در سن ۸۱ سالگی و بعد از تحمل تقریباً یک سال درد و رنج ناشی از بیماری سرطان پانکراس و عوارض شیمی درمانی چشم از جهان فروبست. او در دهههای مختلف، چه در قامت بازیکن و چه در جایگاه مدیر، نقشی تعیینکنندهای در فوتبال ایران ایفا کرد؛ به خصوص در صعود تاریخی تیم ملی به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه و از این رو به مرد همه کاره فوتبال کشورمان معروف بود.
به گزارش سایت رسمی فوتبال برتر ؛ شب گذشته، فوتبال ایران یکی از چهرههای تأثیرگذارش را از دست داد. «داریوش مصطفوی»، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال، مدیرعامل سابق پرسپولیس و بازیکن اسبق تیمهای استقلال و پرسپولیس، در سن ۸۱ سالگی و بعد از تحمل تقریباً یک سال درد و رنج ناشی از بیماری سرطان پانکراس و عوارض شیمی درمانی چشم از جهان فروبست. او در دهههای مختلف، چه در قامت بازیکن و چه در جایگاه مدیر، نقشی تعیینکنندهای در فوتبال ایران ایفا کرد؛ به خصوص در صعود تاریخی تیم ملی به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه و از این رو به مرد همه کاره فوتبال کشورمان معروف بود.
مصطفوی جزو اولین نسل فوتبالیستهای حرفهای تاریخ فوتبال ایران بود. اولین تورنمنت بزرگ جهانی که فوتبال ایران در آن حضور داشت، المپیک ۱۹۶۴ بود که مصطفوی در این بازیها ۲ بار به میدان رفت. با توجه به بازیهای ملی کم آن مقطع، این پیشکسوت فقید تنها ۷ بازی ملی انجام داد و در آن مسابقات یک گل و یک پاس گل بهثبت رساند.

او در عرصه باشگاهی در سال ۱۳۴۶ به تیم تاج پیوست و ۳ سال برای این تیم بازی کرد. اما در سال ۱۳۴۹ یک اتفاق جنجالی را رقم زد و یک صفحه جدید در تاریخ فوتبال ایران باز کرد. مصطفوی بعد از سه سال بازی در تاج به شکلی غافلگیر کننده به پرسپولیس پیوست و اولین بازیکن تاریخ فوتبال ایران لقب گرفت که بین این دو باشگاه جابجا شده است. به این ترتیب او تبدیل به اولین یاغی ایران شد و مسیر یاغی شدن را برای بقیه بازیکنان دو تیم باز کرد. داریوش مصطفوی در ۱۷ بازی با پیراهن پرسپولیس ۲ گل زد. این مهاجم برای ادامه تحصیلات خود در رشته مهندسی خیلی زود از فوتبال خداحافظی کرد و به آمریکا رفت.
مصطفوی پس از آویزان کردن کفشهایش، ترجیح داد بهجای رو آوردن به دنیای مربیگری وارد عرصه مدیریت شود و در این دوران اتفاقات، دستاوردها و چالشهای گوناگونی را هم تجربه کرد. مصطفوی پستهای مختلف مدیریتی در فوتبال را برعهده گرفت. او در ابتدا مدتی دبیر هیئت فوتبال تهران بود و بعد از آن، به شغل سازمانیاش در گمرک برگشت و سپس در اواخر دهه ۶۰ به عنوان دبیرکل فدراسیون «ناصر نوآموز» برگزیده شد.
مصطفوی دبیر فدراسیون فوتبال در بازیهای آسیایی ۱۹۹۰ بود و به همراه این تیم قهرمان شد و از سال ۱۳۷۳ سمت ریاست فدراسیون فوتبال را برعهده گرفت که همزمان با ظهور نسل طلایی فوتبال ایران بود. فوتبال ایران با ریاست مصطفوی پس از ۲۰ سال به جام جهانی ۱۹۹۸ صعود کرد ولی قبل از جام جهانی از کار برکنار شد. مصطفوی بعدها دبیر کمیته انتقالی فدراسیون فوتبال هم شد. مدیرعاملی باشگاه پرسپولیس یکی از آخرین مسئولیتهای مهم فوتبالی این مدیر بود که در لیگ هشتم به او سپرده شد.

در عرصه انتخابهای فنی هم، مصطفوی تصمیمهایی گرفت که تا سالها محل بحث و تحلیل بود. انتخاب «محمد مایلیکهن» بهعنوان سرمربی تیم ملی، در شرایطی که او سابقه قابل توجهی در سطح اول فوتبال نداشت، یکی از این موارد بود. هرچند گفته شد این انتخاب تحت فشارهای سیاسی صورت گرفت، اما تیم ملی تحت هدایت مایلیکهن در جام ملتهای آسیا ۱۹۹۶ عملکردی قابل قبول داشت و پایهگذار نسل طلایی بود.
مصطفوی نقش مهمی در صعود تیم ملی به جام جهانی ۱۹۹۸ بعد از ۲۰ سال انتظار داشت. تیم ملی ایران بعد از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ دیگر نتوانسته بود به جام جهانی صعود کند. این مسأله برای تیم ملی تبدیل به یک طلسم شده بود. تیم ملی ایران که در جام ملتهای آسیا ۱۹۹۶ درخشان ظاهر شده و توانسته بود به مقام سوم مسابقات برسد امیدهای زیادی برای صعود جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ایجاد کرده بود. اما کار در مسابقات آخر مرحله گروهی سخت شد و ایران ناچار شد به پلی آف برود. آن روزها مصطفوی رییس فدراسیون فوتبال بود. او اول مایلی کهن را برکنار و بعد یک سرمربی برزیلی به نام ویرا را سرمربی ایران کرد. ایران بعد از شکست مقابل ژاپن در پلیآف اول و در یک بازی دراماتیک ناچار شد برای صعود به جام جهانی در دو بازی رفت و برگشت به مصاف استرالیا برود.پ
بازی رفت در تهران با تساوی یک بر یک تمام شد اما در بازی برگشت و در حالی که استرالیا تیمِ کاملاً برتر مسابقه بود، «تیم ملی» توانست با تساوی دو بر دو در ملبورن معجزهای بزرگ را رقم بزند و به جام جهانی ۹۸ صعود کند.

در آن روزها، او توانست با رایزنیهای پشتپرده، مسیر صعود تیم ملی به جام جهانی فرانسه را هموار کند. یکی از روایتهای مشهور آن دوران، ماجرای هدیه قالی نفیس به «ژوائو هاوهلانژ»، رئیس وقت فیفا، بود؛ اقدامی که گفته میشود در حذف یکی از کارتهای زرد «کریم باقری» و بازگرداندن او به ترکیب تیم ملی برای بازی حساس مقابل استرالیا مؤثر بود. در کنار باقری، نام چهار بازیکن دیگر هم در فهرست محرومان قرار داشت.
با وجود تمام ارتباطات قوی مصطفوی، او چند روز پس از صعود ایران به جام جهانی با تصمیم ناگهانی هاشمیطبا رییس وقت سازمان تربیت بدنی از کار بر کنار شد و به جای او صفایی فراهانی رییس فدراسیون فوتبال شد. در آن زمان و در سال ۱۳۷۶ عزل و نصب روسای فدراسیونها بر عهده ریاست سازمان تربیت بدنی بود. مصطفوی تا همین اواخر از نحوه برکناریاش توسط هاشمیطبا و معاونش فائقی گله مند بود.
در دورانی که مصطفوی رییس فدراسیون فوتبال ایران بود یک اتفاق بسیار شگفت انگیز دیگر هم در مسابقات قهرمانی باشگاههای آسیا و به دنبال آن رقابتهای جام در جام آسیا رخ داد. در سال ۱۳۷۵ در مرحله حذفی این مسابقات، استقلال با نتیجه ۴ بر یک مغلوب نوف باخور ازبکستان شد تا حذف این تیم قطعی به نظر برسد. اما شاگردان «منصور پورحیدری» معجزهای باورنکردنی را رقم زدند و استقلال با ۳ گل تیم ازبک را در ورزشگاه آزادی شکست داد و با توجه به یک گل زده در خانه حریف به مرحله بعدی صعود کرد. دو گل از ۳ گل استقلال از روی نقطه پنالتی زده شد اما بعداً مشخص شد ماجرا به این سادگی نبوده است.

چند روز مانده به این مسابقه، كنفدراسيون فوتبال آسيا (AFC)، »سعد كميل» كويتی را برای قضاوت اين ديدار انتخاب کرد که اين انتخاب برای آبیها چندان اميدواركننده نبود اما داريوش مصطفوی با «پیتر ولاپان»، دبيركل وقت AFC تماس گرفت و خواستار تعويض كميل با یک داور عراقی شد. درخواستی كه با ديپلماسی و قدرت بالای مصطفوی در AFC، مورد موافقت قرار گرفت و داور عراقی که یک هفته پیشتر بازی پرسپولیس و آلیما قزاقستان را سوت زده بود داور بازی استقلال و نوف باخور هم شد.
مصطفوی بين دو نيمه در گفتوگویی خصوصی با «صادق ورمزيار»، به او توصيه كرد كه دريبلهای كوتاهش را به جای پشت محوطه جريمه، در داخل محوطه جريمه انجام دهد و به او تضمين داد در صورت اجرای اين کار، داور به سود استقلال اعلام ضربه پنالتی خواهد كرد. توصيهای كه در زمين موبهمو اجرا شد و حاصلش اعلام دو ضربه پنالتی به سود استقلال بود.
مصطفوی بعدها در این باره گفت: «من از نظر برخی آدم ضعيفی هستم اما زمانی که رییس فدراسیون فوتبال بودم در AFC و فيفا بسيار قدرتمند بودم. معتقدم كه در بهترين حالت ۳۰ درصد اتفاقات فوتبال در زمين رقم میخورد و ۷۰ درصد در بيرون از مستطيل سبز.» در هر حال داور عراقی به نوعی هوای پرسپولیس و استقلال را داشت تا از آن مرحله صعود کنند.

در دهه ۸۰ او بهعنوان مدیرعامل باشگاه پرسپولیس منصوب شد و در دورهای پرچالش، هدایت این باشگاه پرطرفدار را برعهده گرفت. اختلافات شدید با «حسین هدایتی»، سرمایهگذار وقت باشگاه، در نهایت به کنارهگیری او انجامید. جمله معروفش درباره «قانون نیوتن» در فوتبال، به یکی از نقلقولهای ماندگار او بدل شد.
در آبان ماه سال ۱۳۸۹ و وقتی که هنوز کمیته اخلاق رسماً تشکیل نشده بود هیأت رسیدگی به تخلفات حرفهای فوتبال داریوش مصطفوی را به طور مادامالعمر از فعالیت در فوتبال محروم کرد. ظاهراً در آن مقطع، مصطفوی با شکایت به مراجع قضایی خارج از فوتبال توانسته بود مبلغی در حدود ۲۲۰ میلیون تومان از حساب فدراسیون فوتبال به عنوان حق خود برداشت کند. مصطفوی ادعا کرده بود که این پول مربوط به سنوات دوران فعالیتش در فدراسیون فوتبال بوده اما از آنجایی که این اتفاق با ناهماهنگی فدراسیون فوتبال در دوران «علی کفاشیان» رخ داده بود، رییس وقت فدراسیون ترجیح داد شدیداً با او برخورد کند و او مادالعمر از حضور در فوتبال محروم شود. هر چند با پایان دوران کفاشیان و حضور «مهدی تاج»، مشکل مصطفوی حل شد.

با همه فراز و نشیبها، میراث داریوش مصطفوی در فوتبال ایران، بیش از آنکه با حاشیهها تعریف شود، با دستاوردهایش شناخته میشود. صعود تیم ملی به جام جهانی فرانسه یکی از مهمترین دستاوردهای او در فوتبال ایران محسوب میشود. مردی که در سالهای اخیر هم به عنوان مشاور با روسای فدراسیون فعلی و قبلی همراه بود تا اینکه با آغاز بیماریاش از فعالیتهای فوتبالی کنارهگیری کرد و در نهایت در تاریخ دهم مرداد ماه سال ۱۴۰۴ دار فانی را وداع گفت.
دیدگاههای ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط فوتبال برتر در وب منتشر خواهد شد